KOBİ’ler İçin Yeni Rekabet Dönemi
KOBİ yeşil dönüşüm süreci, işletmelerin sürdürülebilir üretim ve enerji verimliliği hedeflerine ulaşmalarında en önemli adımlardan biridir. Küresel ölçekte sürdürülebilirlik artık sadece çevre bilinciyle ilgili bir konu değil; rekabet gücü, ihracat potansiyeli ve uzun vadeli kârlılığın ana belirleyeni haline geldi.
Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi ve Avrupa Yeşil Mutabakatı (Green Deal) kapsamındaki ticaret düzenlemeleri, KOBİ’ler için yeni bir uyum dönemini başlattı.
Özellikle AB’ye ihracat yapan işletmeler için karbon emisyonu raporlaması ve çevresel uyum artık kaçınılmaz.
Yeşil dönüşüm, bu noktada yalnızca çevreye katkı değil, aynı zamanda sürdürülebilir büyüme ve finansmana erişim fırsatı anlamına geliyor.
Resmî kaynak: Ticaret Bakanlığı – Yeşil Mutabakat Eylem Planı (2021)
Yeşil Dönüşüm Nedir?
Yeşil dönüşüm; üretimden tedarik zincirine, enerji kullanımından atık yönetimine kadar tüm süreçlerin çevresel etkilerini azaltan dönüşüm sürecidir.
Bu dönüşümün amacı, ekonomik büyümeyi çevresel sürdürülebilirlikle dengelemek ve karbon ayak izini minimize etmektir.
Başlıca odak alanları:
- Yenilenebilir enerji yatırımları
- Atık yönetimi ve geri dönüşüm
- Enerji verimliliği ve kaynak tasarrufu
- Dijital izleme ve raporlama sistemleri
- Döngüsel ekonomi yaklaşımı
KOBİ’ler İçin Yeşil Dönüşümün Temel Alanları
1. Enerji Verimliliği
KOBİ’ler, üretim tesislerinde enerji verimliliği artırıcı uygulamalara geçerek hem maliyetlerini düşürebilir hem de karbon salımını azaltabilirler.
Türkiye’de bu konuda yürürlükte olan en önemli destek, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) desteğidir.
Detaylı bilgi: ETKB – Verimlilik Artırıcı Projeler (VAP)
2. Atık Yönetimi ve Döngüsel Ekonomi
Atıkların azaltılması, geri dönüştürülmesi ve üretim süreçlerinde yeniden kullanılması yeşil dönüşümün temel adımlarındandır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, işletmelere e-Çevre sistemi üzerinden Atık Yönetim Planı oluşturma imkânı sağlar.
Detaylı bilgi: Atık Yönetimi – ÇŞİDB
3. Karbon Ayak İzi Ölçümü ve Raporlama
Karbon ayak izinin doğru şekilde ölçülmesi ve raporlanması, uluslararası pazarlarda faaliyet gösteren işletmeler için bir gerekliliktir.
ISO 14064 (Sera Gazı Emisyon Ölçümü) ve ISO 50001 (Enerji Yönetim Sistemi) standartlarına uyum sağlayan firmalar, hem ihracatta hem finansmanda avantaj elde eder.
Kaynak: TSE – ISO 14064 Bilgilendirme Sayfası
4. Dijitalleşme ve Verimlilik
Yeşil dönüşüm ile dijital dönüşüm artık birbirini tamamlayan süreçlerdir.
IoT (Nesnelerin İnterneti), yapay zekâ destekli enerji izleme sistemleri ve bulut çözümleri sayesinde, işletmeler kaynak tüketimini gerçek zamanlı takip edebilir.
Bu sayede hem enerji tüketimi düşer hem de raporlama kolaylaşır.
2025 ve Sonrasında Yasal Zorunluluklar
Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM), 1 Ekim 2023 itibarıyla geçiş dönemine girmiştir.
1 Ocak 2026 itibarıyla ise tam uygulama başlayacak ve karbon raporlaması yapılmayan ürünlerde ek vergilendirme devreye girecektir.
Resmî kaynak: European Commission – Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM)
Türkiye de Yeşil Mutabakat Eylem Planı kapsamında bu düzenlemeye uyum sürecini resmen başlatmıştır.
KOBİ’ler İçin Yeşil Finansman ve Teşvikler
1. KOSGEB – Yeşil Sanayi Destek Programı (2025)
KOSGEB, Dünya Bankası iş birliğiyle yürütülen Türkiye Yeşil Sanayi Projesi (TGIP) kapsamında, Yeşil Sanayi Destek Programı’nı yürütmektedir.
Program, KOBİ’lerin çevre dostu teknolojilere geçişini ve karbon azaltım yatırımlarını destekler.
Program bileşenleri:
- Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi
- Sanayide Yeşil Dönüşüm
- Güneş Enerjisi Yatırımları
Destek oranı: %60 – %70 (deprem illerinde %80’e kadar)
Üst limit:
- Temiz üretim ve döngüsel ekonomi projeleri: 4.000.000 TL
- Güneş enerjisi yatırımları: 14.000.000 TL
Resmî kaynak: KOSGEB – Yeşil Sanayi Destek Programı
Uygulama Esasları (PDF – 02.01.2025): KOSGEB Resmî Doküman
2. TÜBİTAK – Yeşil Dönüşüm Odaklı Çağrılar
TÜBİTAK TEYDEB bünyesinde yürütülen 1832 – Sanayide Yeşil Dönüşüm Çağrısı, 2025 yılı itibarıyla aktif çağrılara devam etmektedir.
Amaç, enerji verimliliği, döngüsel ekonomi ve karbon azaltımı sağlayan Ar-Ge projelerinin ticarileşmesini teşvik etmektir.
Resmî kaynaklar:
- TÜBİTAK 1832 – Sanayide Yeşil Dönüşüm
- TÜBİTAK 1501 – Sanayi Ar-Ge Programı
- TÜBİTAK 1507 – KOBİ Ar-Ge Başlangıç Programı
Çağrı Dokümanı (2025-2): PDF – TÜBİTAK Resmî Duyurusu
3. AB Programları – LIFE & Horizon Europe
LIFE (Çevre ve İklim Eylemi) Programı – 2025 Çağrıları
Avrupa Komisyonu’nun LIFE 2025 çağrıları 24 Nisan 2025’te yayımlanmıştır.
Program; çevre, iklim, temiz enerji ve döngüsel ekonomi alanlarında hibe sağlar.
Detaylı bilgi: CINEA – LIFE 2025 Calls for Proposals
Horizon Europe – Küme 5 (İklim, Enerji ve Mobilite)
2025 çalışma programı kapsamında, KOBİ’ler yeşil teknoloji ve enerji verimliliği projeleri için konsorsiyumlar üzerinden fon alabilmektedir.
Resmî kaynak: European Commission – Horizon Europe Cluster 5 (2025)
Sürdürülebilir İş Modeli Nasıl Kurulabilir?
KOBİ’ler yeşil dönüşüm yolculuğuna başlarken aşağıdaki adımları izleyebilir:
- Kaynak Analizi: Enerji, su, hammadde tüketim verilerini ölçmek.
- Hedef Belirleme: Karbon azaltım ve verimlilik hedeflerini tanımlamak.
- Teknoloji Yatırımı: Geri dönüş süresi düşük yeşil teknolojilere öncelik vermek.
- Paydaş Katılımı: Tedarikçileri ve çalışanları sürece dahil etmek.
- Raporlama: Sürdürülebilirlik performansını yıllık olarak raporlamak.
Rehber: TÜSİAD – Sürdürülebilirlik Rehberi (2024)
Başarı Hikayeleri
- Arçelik: 2030’a kadar karbon nötr üretim hedefiyle, enerji verimliliği yatırımlarına devam ediyor.
- Eczacıbaşı Yapı Ürünleri: Atık suyun %90’ını geri dönüştürerek üretimde yeniden kullanıyor.
- Yerel Örnek: Kayseri’deki bir KOBİ, KOSGEB Yeşil Sanayi Desteği ile çatı GES kurarak enerji maliyetini %35 düşürdü.
KOBİ’ler İçin Yeşil Dönüşümün Faydaları
- Enerji maliyetlerinde azalma
- İhracatta rekabet avantajı
- Marka değerinde artış
- Yasal uyum kolaylığı
- Uzun vadeli sürdürülebilirlik
Yeşil dönüşüm, KOBİ’ler için sadece çevresel değil, finansal sürdürülebilirlik anlamına da gelir.
KOBİ’ler İçin Önemi
KOBİ’ler için yeşil dönüşüm, geleceğin ekonomisine uyum sağlama sürecidir.
Enerji verimliliği, karbon yönetimi ve çevre dostu üretim yatırımlarıyla, işletmeler hem maliyet avantajı kazanabilir hem de uluslararası pazarlarda rekabet gücünü artırabilir.
Devlet destekleri, TÜBİTAK çağrıları ve AB fonları bu geçişin finansal yükünü azaltmaktadır.
Doğru adımlar atıldığında, yeşil dönüşüm yalnızca çevresel değil, ekonomik bir başarı hikayesine dönüşür.
İş geliştirme içeriklerimize Büyüme Rehberi sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
